Gün içinde yüzüğünüz parmağınıza zor giriyor, ayakkabılarınız birden dar gelmeye başlıyor, aynaya baktığınızda yüzünüzü şiş görüyorsanız bunlar çoğu zaman ödemin küçük ama etkili sinyalleridir. Pek çok kişi bu şikayetleri dönemsel yaşar. Bu hafta, özellikle yaz aylarında daha sık karşılaşılan ödem konusunu tüm yönleriyle ele alıyoruz.
Ödem Nedir?
Ödem, vücuttaki dokular arasında normalin üzerinde sıvı birikmesi sonucu oluşan şişliktir. Bu sıvı, genellikle damar dışına çıkan lenf ya da kan plazmasıdır. En sık ellerde, ayaklarda, bileklerde, bacaklarda ve yüzde görülür. Bazen geçici ve masumdur, bazen de altta yatan bir hastalığın belirtisi olabilir.
Ödem Neden Olur?
Ödemin oluşmasında pek çok faktör rol oynar:
• Yüksek sodyum (tuz) tüketimi: Vücut fazla sodyumu seyreltmek için su tutar. Aşırı terleme ile de vücutta tuz ve su kaybı olur. Bu denge bozulduğunda vücut, suyu tutma eğilimi gösterir.
• Damarların Genişlemesi:Sıcak havalarda kan damarları genişler ve bu durum sıvıların damar dışına
sızmasını kolaylaştırır. Bu da özellikle ayaklar, bilekler ve ellerde şişliğe neden olabilir.
• Yetersiz su tüketimi: Yeterince su içilmediğinde, vücut mevcut sıvıyı korumak için su tutmaya başlar.
• Uzun süre ayakta kalmak ya da hareketsizlik: Uzun süre ayakta kaldığımızda yerçekimi etkisiyle kan ve sıvılar alt vücut bölgelerinde birikir.
• Hormonlar: Regl öncesi dönemde östrojen ve progesteron seviyelerindeki dalgalanmalar da su tutulmasına neden olabilir.
• İlaçlar: Kortikosteroidler, bazı antidepresanlar, tansiyon ilaçları ve doğum kontrol hapları ödem yapabilir.
• Hastalıklar: Kalp yetmezliği, böbrek ve karaciğer hastalıkları ödemin nedenleri arasında yer alır.
• Beslenme dengesizlikleri: Protein eksikliği, aşırı karbonhidrat tüketimi ya da alkol kullanımı da ödeme zemin hazırlayabilir.
Ödem Nasıl Azaltılır?
1. Tuzu Azaltın
Sofra tuzu dışında salam, sosis, sucuk, konserveler, hazır çorbalar, turşular ve fast food gibi işlenmiş ürünler yüksek
oranda sodyum içerir. Tuz tüketimini kontrol altına almanın en etkili yollarından biri, ürün etiketlerini okumayı alışkanlık haline getirmektir..
2. Su Tüketiminizi Arttırın
Yetişkin bir bireyin günde en az 2-2,5 litre su içmesi, böbrek fonksiyonlarını destekler ve ödemi azaltır. Özellikle yaz aylarında terleme yoluyla artan su kaybı sebebiyle, bu dönemde su tüketimini artırmak büyük önem taşır.
3. Hareket Edin
Uzun süre oturuyorsanız, saat başı kısa yürüyüşler yapın. Günde 30-40 dakikalık tempolu yürüyüşler lenfatik sistemi aktive eder, aynı zamanda birçok hastalığın gelişmesinde önleyicidir.
4. Ayaklarınızı Yüksekte Tutun
Gün sonunda bacaklarınızı yukarı kaldırıp rahatlatmak, yerçekimine karşı dolaşımı destekler ve ödemin azalmasına yardımcı olur.
Ödem Atmaya Yardımcı Besinler
Bazı doğal besinler, vücuttaki fazla sıvının atılmasına destek olur:
• Maydanoz: Doğal bir diüretiktir, idrar söktürücü özellik göstererek böbreklerin daha fazla sıvı atmasını sağlar.
• Salatalık: Su oranı çok yüksek ve sindirimi kolay bir besindir.
• Ananas: Bromelain enzimi sayesinde sindirimi kolaylaştırır ve ödemle savaşır. (Kan sulandırıcı ilaç kullananlar doktor onayı almalıdır.)
• Limon: Alkali etkisiyle vücudun pH dengesini korur ve ödemi azaltır.
• Zencefil: Kan dolaşımını hızlandırır. Daha iyi dolaşım lenfatik sistemin daha etkin çalışmasını sağlar, bu da ödemin azalmasına yardımcı olur.
• Rezene: Hormon dengeleyici etki gösterir ve gaz kaynaklı şişkinliği azaltır.Ayrıca doğal bir diüretiktir. Bu sayede ödemin azalmasına katkı sağlar. (Hamilelik döneminde tüketilmesi uygun olmayabilir.)
• Potasyumdan Zengin Besinler: Muz, avokado, ıspanak, yoğurt gibi besinler potasyumdan zengin besinler sodyumun etkisini dengeler ve vücuttan fazla sıvının atılmasına yardımcı olur.
Pratik Ödem Atıcı Tarifler
Maydanoz-Limon Kürü
• 1 demet maydanoz
• 1/2 limon suyu
• 1 bardak su
Tüm malzemeleri blenderdan geçirin. Sabah kahvaltıdan önce, 5 gün boyunca taze olarak tüketin. (Hamileler ve böbrek hastaları için uygun değildir.)
Kiraz Sapı Çayı
•1 yemek kaşığı kurutulmuş kiraz sapı
• 2 bardak su
Kaynar suya ekleyin ve 5-7 dakika demleyin. Ilık olarak günde 1-2 fincan içebilirsiniz. (Hamileler ve böbrek hastaları için uygun değildir.)
Ananaslı Smoothie
• 1 dilim taze ananas
• 1/2 salatalık
• 1/2 çay kaşığı zencefil
• 1/2 su bardağı su
Tüm malzemeleri blenderda karıştırın. Tokluk hissi verir, ödem atımına destek olur.
Ne Zaman Doktora Başvurmalıyım?
Aşağıdaki durumlar ödemin ciddi bir hastalıkla ilişkili olabileceğini gösterir:
- Ödem sadece tek bacak ya da kolda yoğunlaşıyorsa
- Şişlik ağrı, kızarıklık veya ısı artışıyla birlikteyse
- Nefes darlığı ya da göğüs ağrısı eşlik ediyorsa
- Ödem uzun süredir geçmiyorsa
Bu durumlarda mutlaka bir hekime başvurulmalıdır.
Diyetisyen Notu:
Ödem, her ne kadar geçici ve dönemsel bir sorun gibi görünse de, vücudunuzun size verdiği bir mesaj olabilir. Dengeli beslenmek, su tüketimine dikkat etmek ve hareketli bir yaşam tarzı benimsemek hem ödemi azaltır hem de genel sağlık durumunuzu olumlu yönde etkiler.
! Ayrıca sosyal medyada gördüğünüz ödem atıcı bitki çayı tariflerini doktorunuza danışmadan lütfen tüketmeyin.Bazı bitkilerin içerikleri kullandığınız ilaçlarla etkileşime giriyor olabilir, sahip olduğunuz kronik hastalıkları tetikleyebilir.!
Unutmayın; mucize besinler yoktur ama doğru alışkanlıklar mucize etkiler yaratabilir.
‘’Tartıdaki artış her zaman yağ değildir: Ödemi doğru yorumlayın.’’
Diyetisyen Ece ALTINTAŞ
İLETİŞİME GEÇMEK İÇİN TIKLAYIN!