Türkçede hem dini hem de günlük yaşamda sıkça kullanılan “estağfurullah”, nezaketin, tevazunun ve affedilme isteğinin en güçlü ifadelerinden biridir. Bu kelime, hem “Allah’tan af dilemek” hem de “karşımızdakine karşı alçakgönüllülük göstermek” amacıyla kullanılır. Peki estağfurullah ne demek, TDK’ya göre anlamı nedir ve günlük hayatta nasıl kullanılır? İşte detaylı açıklaması, kökeni ve örnek cümleleriyle estağfurullah kelimesinin anlam dünyası…
Estağfurullah Ne Demek?
Arapça kökenli bir kelime olan “estağfurullah”, “Allah’tan af dilerim” anlamına gelir. Kelime, “istigfâr” kökünden türemiştir ve “bağışlanma istemek, affını dilemek” manasını taşır. En sade haliyle bu ifade, kişinin günahlarından dolayı pişmanlık duyarak Allah’tan af dilemesini ifade eder.
Kelime, dinî anlamının yanı sıra gündelik Türkçede de kibar bir tepki ya da nezaket sözü olarak kullanılmaktadır. Örneğin, biri sizi överse “Estağfurullah efendim, ne haddimize.” diyerek alçakgönüllülük gösterebilirsiniz.
Ayrıca biri size teşekkür ettiğinde “Estağfurullah, ne demek.” diyerek “önemli değil, rica ederim” anlamında da kullanabilirsiniz.
TDK’ya Göre Estağfurullah Kelime Anlamı
Türk Dil Kurumu (TDK), estağfurullah kelimesine üç farklı anlam yükler:
-
Birinci anlamı: “Allah’ım günahlarımı affet, beni bağışla.”
Bu anlamıyla kelime, doğrudan bir dua ve tövbe ifadesi olarak kullanılır. Özellikle dini metinlerde, ibadetlerde veya içsel pişmanlık anlarında kullanılır. -
İkinci anlamı: Teşekkür eden veya özür dileyen birine karşı nezaketle söylenen söz.
Bu durumda estağfurullah, “rica ederim”, “önemli değil” anlamına gelir ve toplumsal ilişkilerde saygı ifadesidir. -
Üçüncü anlamı: Hayır, asla.
Birinin teklifini ya da övgüsünü kibarca reddetmek için söylenir. Örneğin, “Siz bu işi mükemmel yapıyorsunuz.” dendiğinde “Estağfurullah, estağfurullah…” cevabı bu anlama gelir.
Bu yönüyle estağfurullah, hem dini hem de sosyal nezaket dilinde özel bir yere sahiptir.
Estağfurullah Kelimesinin Kökeni ve Dini Anlamı
Estağfurullah, Arapça “استغفر الله” (istaghfirullah) kelimesinden gelir.
Buradaki “istaghfiru” fiili, “af dilemek, bağışlanma istemek” anlamını taşırken, “Allah” kelimesi ise “Yüce Tanrı” anlamındadır.
Dolayısıyla kelimenin tam çevirisi, “Allah’tan bağışlanma dilerim” şeklindedir.
Kur’an-ı Kerim’de “istiğfar” kavramı sıkça geçer ve müminlerin sürekli olarak Allah’tan bağışlanma dilemesi öğütlenir.
Dini Kullanımda Estağfurullah
İslam’da estağfurullah ifadesi, özellikle tövbe ve dua esnasında sıkça kullanılır.
-
“Estağfirullah el azim ellezi la ilahe illa hu el hayyel kayyum ve etubu ileyh” duası, “Beni affet Allah’ım, senden başka ilah yoktur.” anlamına gelir.
-
Bu dua, Peygamber Efendimiz (s.a.v.) tarafından da sık sık okunmuştur.
Müslümanlar, bu sözü söyleyerek hem günahlarından arınmayı hem de kalplerini temizlemeyi amaçlarlar.
Günlük Hayatta Estağfurullah Nasıl Kullanılır?
Estağfurullah kelimesi, yalnızca dini anlamda değil, gündelik yaşamda bir nezaket sözü olarak da kullanılır.
İşte farklı bağlamlardaki kullanımları:
1. Tevazu ve alçakgönüllülük ifadesi
Biri sizi övdüğünde, bu övgüyü mütevazı bir şekilde karşılamak için:
“Siz harika bir iş çıkardınız!”
“Estağfurullah efendim, elimizden geleni yaptık.”
2. Teşekkür veya özür cevabı olarak
Birisi size teşekkür ettiğinde:
“Kusura bakmayın, sizi yorduk.”
“Estağfurullah, hiç önemli değil.”
Bu kullanımlarda kelime, “önemli değil”, “rica ederim” anlamına gelir.
3. Dinî bağlamda af dileme anlamında
“Estağfirullah, bilmeden bir hata yaptıysam affet Allah’ım.”
Bu kullanım, kişinin manevi arınma isteğini dile getirir.
Estağfurullah Örnek Cümleler
-
“Estağfurullah, ne haddimize o kadar büyük bir işi üstlenmek.”
-
“Estağfurullah, teşekkür etmeyin; görevimizi yaptık sadece.”
-
“Estağfirullah el azim ve etubu ileyh, beni affet Allah’ım.”
-
“Estağfurullah efendim, o kadarını hak ettiğimi düşünmüyorum.”
-
“Estağfurullah, sizi kırmak istememiştim.”
Bu örneklerde görüldüğü gibi, kelimenin anlamı cümlenin tonuna ve bağlamına göre değişmektedir.
Estağfurullah ve Edep Kültürü
Türk kültüründe “estağfurullah”, sadece bir kelime değil, edep ve saygının sembolüdür.
Kişinin hem Allah’a karşı tevazu göstermesini hem de insan ilişkilerinde kibirden uzak durmasını temsil eder.
Bir toplumda insanlar birbirine “estağfurullah” diyebiliyorsa, orada saygı, incelik ve nezaket kültürü hakimdir.
Estağfurullah’ın Evrensel Bir Dili Var
Özetle, estağfurullah kelimesi, hem manevi bir tövbe duası hem de gündelik nezaket ifadesi olarak Türkçede önemli bir yere sahiptir.
TDK’ya göre “Allah’ım beni affet”, “önemli değil” veya “hayır, asla” anlamlarında kullanılabilen bu kelime, dilimizdeki tevazu kültürünün güçlü bir yansımasıdır.
