T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ve Türk Standartları Enstitüsü iş birliği ile hazırlanan Yeşil OSB Belgelendirme Başvuru Rehberi Temmuz 2023 tarihinde yayımlanmıştır. Yeşil OSB uygulamasının amacı, ülkemizde yer alan organize sanayi bölgelerinin Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları doğrultusunda “Sürekli Gelişim” prensibi benimsenerek uluslararası standartlara ulaştırmaktır.
Projeye ilişkin bazı kavramlar; Eko-endüstriyel Park (Eco-industrial Park), Endüstriyel Simbiyoz (Industrial Symbiosis), Yeşil OSB (Green OIZ) Yeşil OSB Programı; daha sürdürülebilir bir sanayi sektörü odaklı kalkınma yolunda ekolojk sanayi alanlarının geliştirilmesi ve işletilmesi prensipleri üzerine kurulmuştur.
OSB’leri daha yeşilci ve sürdürülebilir yapmak için teknik, yasal ve kurumsal çerçevelerini geliştirmeye dayanmaktadır.
Proje 1. Faz – (Aralık 2016 – Ağustos 2018) Proje 2. Faz – (Ağustos 2018 – Ekim 2020) (SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü)
Program kapsamında; kaynak verimliliği ve temiz üretim (KVTÜ), endüstriyel simbiyoz (ES), yeşil altyapı (YA) gibi uygulamalar öne çıkartılarak OSB’ler için 2 açıdan fayda sağlamak hedeflenmektedir: 1. OSB’ler için sürdürülebilir ve müreffeh üretim, 2. Artan rekabet gücü
Yenilenebilir enerji, enerji verimliliği, su verimliliği, atık su geri kazanımı, atık yönetimi vb. konularda gerek ulusal (KOSGEB, KALKINMA AJANSLARI, BANKALAR) gerekse uluslararası (Dünya Bankası vb.) platformlar vasıtasıyla kredi, teşvik ve hibe destek olanakları oluşacaktır. Bu tür iyileştirme projeleri ile hem sürdürülebilir üretim sağlanacak hem de AB Yeşil Mutabakatı ile Avrupa Birliği ülkelerine ihracat yapan firmalar için Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizmasına uyum konusunda destek sağlanmış olacaktır.
Yeşil OSB Belgelendirmesi ile OSB’nin yönetimsel ve izlemeye ilişkin performansının artırılması, su, atık su, atık ve kaynakların yönetimi için sürdürülebilir araçlar sağlanması ve OSB’lerin ayak izlerini en aza indirerek çevresel performanslarının artırılması, iklim değişikliği sorunları ile çevre üzerindeki yerel ve küresel etkilerin ele alınması, işçi hakları ve çalışma koşulları, cinsiyet, topluluk diyaloğu, arazi edinimi ve sosyal altyapı dahil olmak üzere toplumun ve çalışanların ihtiyaçlarını ele alarak sosyal performansın iyileştirilmesi, OSB yöneticileri ve işletme sahipleri için ekonomik performansın artırılması hedeflenmektedir. Bu amaç doğrultusunda, Yeşil OSB uygulamasına dahil olmak amacıyla ön kriterler ve performans göstergeleri (10 adet ekonomik, 6 adet sosyal, 5 adet yönetimsel ve 17 adet çevresel) tanımlanmış ve paylaşılmıştır.
Yeşil Bayrak alınması OSB yönetimi ön koşullardan her birini gerçekleştirdiğini teyit ettikten sonra Yeşil Bayrak alacaktır. Bir kez verilen Yeşil Bayrak, veriliş tarihinden itibaren üç yıl boyunca geçerliliğini koruyacaktır. 2. Performans göstergesine göre puanlama Bu aşamada OSB’nin yeşil dönüşüm süreci OSB yönetiminin yetki alanının ötesine geçmiş olacak, katılımcı firmaların dahi OSB çapındaki yeşil performansa ulaşma yeterliliği çalışmaları için yeterli performans ve uyum becerileri göstermesi beklenecektir. STB’nin performans göstergeleri için belirlediği puan ve ağırlıklara göre OSB’nin toplam puanı (R) 5 üzerinden hesaplanacak ve aldığı sonuca göre sertifikasyon derecesi belirlenecektir.
OSB’lerle ilgili belgelendirmenin sağlanabilmesi için düzenli aralıklarla TSE tarafından denetlenecektir. Denetimler sırasında; sanayicileri de ilgilendiren belgeler kanıt doküman olarak kullanılacaktır. Yeşil OSB Belgelendirme sürecinin devamlılığının sağlanabilmesi için ilgili belgeler 6 aylık periyotlarda talep edilerek kontrolü gerçekleştirilecektir.
Dünya Bankası finansmanlı “ Türkiye Organize Sanayi Bölgeleri Projesi” ile seçilen OSB’lerin verimliliğinin, çevresel sürdürülebilirliğinin ve rekabet gücünün artırılması ve aynı zamanda bu bölgelerin diğer OSB’lere örnek oluşturması hedeflenmektedir.
• Proje kapsamında Dünya Bankası finansmanı ile OSB’lere 300 Milyon ABD Doları tutarında kredi sağlanmıştır.
• Kredi OSB’lere Türk Lirası cinsinden kullandırılacak olup, faiz oranı %3’tür. Kredi geri ödemeleri ise 3 yılı ödemesiz olmak üzere toplam 13 yılda yapılacaktır.
• Proje kapsamında OSB’lere herhangi bir hibe desteği yapılmayacaktır.
Organize Sanayi Bölgeleri Kanununun tanımlar bölümününe “Yeşil OSB” maddesi de eklendi.
Resmî Gazete’nin yayımlanan kanun değişikliği ile getirilen tanım şu şekilde oldu;
j) Yeşil OSB: Kaynak ve enerji verimliliği, yalın üretim, endüstriyel atık işbirliği ve çevreye duyarlı uygulamaları ile öne çıkan çevresel, ekonomik, sosyal ve yönetimsel açıdan Bakanlıkça belirlenen kriterler çerçevesinde Türk Standardları Enstitüsü tarafından sertifikalandırılan OSB’leri,
Bununla birlikte aynı kanunun “Krediler” başlıklı 14’üncü maddesinin üçüncü fıkrasına eklenen cümle ile OSB’lerin Yeşil OSB kriterleri sağlamak üzere yapacakları yatırımlara bakanlık kredilerinde öncelik tanınacağı hükmü de eklendi. İlgili cümle şu şekilde oldu;
Yeşil OSB kriterlerini sağlamak üzere OSB’ler tarafından hazırlanan projeler Bakanlıkça öncelikle değerlendirilir.” ifadesi yer almaktadır.
Yeşil OSB projesi kapsamında OSB’lerin sürdürülebilirlik potansiyellerini tespit etmek ve genel bir çerçeve hazırlayabilmek için ilk fazda 4 OSB belirlendi. Bunlar: Ankara Sanayi Odası 1. OSB (ASO – 1), Bursa OSB, İzmir Atatürk OSB ve Adana Hacı Sabancı OSB.
Pilot çalışmaların ikinci fazında ise Eskişehir ve Gaziantep OSB’leri belirlendi. Sürdürülebilir yaklaşımların ve önerilerin OSB’lere nasıl uygulanacağı araştırıldı.
İlgili OSB lerde Yeşil OSB başvuru süreçlerinde Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına ön başvurular yapılmak üzere dahil belirli bir yol kat edilmiş olup TSE tarafından belgelendirme süreçleri devam etmektedir.
SONUÇ :
Önümüzdeki yıllarda OSB’ler yeşillenecek ve çevre dostu OSB’ler ile sanayicilerimiz ekonomide daha çevreci atılımlar yapacaklardır
Sevgiyle ve Sağlıkla Kalın.
ncmCozdmr
Hüsnü Baysal’ın katkılarıyla
Kaynaklar
SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI
Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü
YEŞİL OSB SERTİFİKASYON SİSTEMİ
DÜNYA BANKASI FİNANSMANLI TÜRKİYE OSB PROJESİ
28/02/2022
TSE Yeşil OSB Rehberi
www tse org tr/yesil-osb-belgelendirme/
Sanayi Gazetesi
NASIL “YEŞİL OSB” OLUNUR?
sanayigazetesi com tr/turkiyede-yesil-osblerin-yol-haritasi/
23 Temmuz 2022
Murat Tunç
Çevre Yüksek Mühendisi /GEPOSB
